22 lutego przypada Dzień Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem.

Dzieci, które doświadczyły wykorzystywania seksualnego, znęcania się, zgwałcenia i innych przestępstw, są w Polsce tysiące. Ministerstwo Sprawiedliwości za 2020 r. podaje liczbę ponad 42 000 dzieci pokrzywdzonych przestępstwem. W ubiegłym roku Komenda Główna Policji w ramach realizacji procedury Niebieskiej Karty uznała ponad 11 000 małoletnich za osoby narażone na przemoc w rodzinie. Każdy pojedynczy przypadek, który składa się na te pięciocyfrowe statystyki, to historia konkretnego dziecka, które zostało skrzywdzone i potrzebuje pomocy i ochrony. Szczególnej, dostosowanej do swojego etapu rozwoju i potrzeb. Dzień Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem to najlepsza okazja, aby zastanowić się, co udało się już osiągnąć i co mamy do zrobienia biorąc pod uwagę systemowe wsparcie pokrzywdzonych dzieci.

Jeszcze 30 lat temu, kiedy powstała nasza Fundacja, problem krzywdzenia, a także konieczność specjalnej ochrony dzieci właściwie nie istniały w świadomości społecznej. Dziecko, które doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, kiedy przestępstwo zostało zgłoszone, tak jak każdy inny świadek wielokrotnie składało zeznania na sali sądowej lub komisariacie policji. Przed wieloma obcymi sobie ludźmi musiało opowiadać o prawdopodobnie najtrudniejszych wydarzeniach, których doświadczyło. Jako Fundacja uznaliśmy, że trzeba to zmienić. Zaczęliśmy przekonywać – najpierw specjalistów, następnie ustawodawcę – że doświadczenie przemocy to doświadczenie traumatyczne, a udział w procedurach sądowych to potencjalnie kolejna trauma, i przynajmniej jej możemy dziecku oszczędzić.Z czasem zaowocowało to objęciem dzieci pokrzywdzonych przestępstwem specjalną ochroną w trakcie procedur sądowych – mówi Justyna Podlewska, koordynatorka działu prawnego w Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Sieć pomocy
Systemowe wsparcie dzieci pokrzywdzonych przestępstwem nie kończy się wraz ze złożeniem zeznań. Dziecku potrzebna jest pomoc psychologiczna, często długotrwała terapia. Może jej szukać m.in. w poradniach zdrowia psychicznego, ośrodkach pomocy społecznej czy tworzonych przez rząd ośrodkach pomocy pokrzywdzonym przestępstwem. Kluczowe znaczenie ma słowo „szukać”, ponieważ oferta pomocy na ogół jest rozproszona, fragmentaryczna i niedostatecznie (o ile w ogóle) uwzględnia indywidualne potrzeby dzieci.
W Polsce nie ma ogólnokrajowego systemu wsparcia dla dzieci pokrzywdzonych przestępstwem czy też jednej wyznaczonej służby, która koordynowałaby działania poszczególnych instytucji. Zadania pomocowe są rozpisane w różnych aktach prawnych i realizowane lokalnie przez różne podmioty, które często działają na podstawie odrębnych przepisów. Cierpi na tym domniemany beneficjent wszystkich tych programów, czyli właśnie dziecko, często nieotrzymujące na czas pomocy, której potrzebuje – mówi Renata Szredzińska, jedna ze współautorek raportu „Lokalna oferta wsparcia i pomocy dla dzieci pokrzywdzonych przestępstwem i ich opiekunów” oraz członkini zarządu Fundacji.

Co można zrobić, aby zapewnić dzieciom rzeczywiste i skuteczne wsparcie? Dla Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę najlepszym wypracowanym i działającym systemem jest sieć Child Advocacy Centers działająca w USA oraz (pod nazwą Barnahus) w wielu krajach Europy.

To kompleksowa oferta pomocy przygotowanej specjalnie dla dzieci, świadczonej w jednym miejscu, by dziecko nie musiało kontaktować się z wieloma podmiotami, tylko pod jednym dachem mogło skorzystać ze wsparcia osób przeszkolonych konkretnie do pracy z dzieckiem pokrzywdzonym przestępstwem. Stały, interdyscyplinarny zespół specjalistów czuwa nad dzieckiem, obejmuje pomocą także pozostałych członków rodziny z wyjątkiem sprawcy przemocy. Nasza Fundacja rozwija tę sieć na polskim gruncie jako Centra Pomocy Dzieciom. CPD działają w Warszawie, Gdańsku, Starogardzie Gd., Białymstoku i Głogowie, wkrótce powstaną kolejne. Zapraszamy NGO-sy i samorządy do współpracy przy ich tworzeniu i prowadzeniu – mówi Renata Szredzińska.